Aşağıdaki sözcükleri cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun olacak biçimde yazınız.
yatay haraketlilik - açık sınıf - vatandaşlık - ırkçılık - iş birliği
kültürel yapı - uyum - gelenekler
1. Yarı kapalı tabakalaşma sisteminde tabakalar arası geçişin kısıtlanmasının nedeni yasalar değil ................................
2. .......................... ortak hedefe veya her bireyin kendi hedefine ulaşması için iki veya daha fazla in- sanın birlikte çalışmasıdır.
3. Sanayi toplumunda ortaya çıkan ................................... tabakalaşmasıyla birlikte toplumsal hareketlilik de hızlanmıştır.
4. ..................., birlik ve beraberliği korumak, çatışmaları önlemeye yönelik davranışlardır.
5. ............................ insanlar arasındaki ilişkiler sonucu ortaya çıkan ilkeler, değerler, statüler, roller vb. oluşur.
Aşağıda verilen cümlelerin sonuna, yargı doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
(……….) 1. Fiziki yapı, toplumun yaşamış olduğu mekânın ve bu mekândaki yerleşimin şeklini ve çevresini anlatır.
(……….) 2. Benzeştirme iki veya daha çok kişi ve grubun bir diğerinin davranış örüntüsünü kabul edip uygulamasıyla gerçekleştirilen bir sosyal süreçtir.
(……….) 3. Köy, iş bölümü ve örgütlenmeye yönelmiş bir nüfusu barındıran yerleşim birimidir.
(……….) 4. Osmanlı’da sosyal tabakalaşmayı belirleyen önemli bir ayrım, yöneten-yönetilen ayrımıdır.
(……….) 5. Bir toplumun millet olabilmesi için o toplumda toprak, soy, ekonomi, tarih, dil, din, kültür ve ülkü birliği olması gerekir.
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Kent; çok sayıda iş kolu olan, iş bölümü ve örgütlenmeye yönelmiş nüfusu barındıran büyük yerleşim birimidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kırsal kesimdeki insanları kente yönelten etmenerden biri değildir.
A) İş bulma ümidi
B) Daha yüksek hayat standardı
C) Kentlerdeki sosyal ve kültürel imkânlardan yararlanma isteği
D) Kentlerdeki sosyal kontrolün daha fazla olması
E) Kentlerdeki ulaşım imkanlarının fazla olması
2. Bir toplumun ulus olabilmesi için o toplumda toprak, soy, ekonomi, tarih, dil, din, kültür ve ülkü birliği olması gerekir. Aşağıdakilerden hangisi ulusu oluşturan unsurlardan ülkü birliği ile ilgilidir?
A) Türk ulusunun amacı, Atatürk’ün çizdiği yolda ilerlemek ve çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkmaktır.
B) Aynı toprağı ekip biçmek, aynı havayı solumak, aynı doğa koşullarında yaşamak insanları birbirlerine bağlar, ulusal dayanışmayı sağlar.
C) Üretim, tüketim, tasarruf ve bölüşüm gibi etkinlikler ulusça kabul edilmiş belli bir sisteme göre işler.
D) Toplumunun yaşayışında, gelenek ve göreneklerinde, edebiyatında, mimarisinde din etkilidir.
E) Yeni kuşak, o toplumun içinde yetişerek kültürel kimlik kazanır. Böylece ulusun varlığı sürekli olur.
3. Merkezde ana kent, çevrede mahallî idareler vardır.
- Nüfus genellikle merkez kenarındaki uydu kentler denilen yerleşim yerlerinde yoğunlaşır.
- Büyük çaplı sanayi, ticaret, yönetim merkezleri olan ve milyonlarca insanın yaşadığı yerleşim
yeridir. Bu özellikler aşağıdaki kavramların hangisiyle ilişkilidir?
A) Köy
B) Kent
C) Metropol
D) Banliyö
E) Millet
4. Milliyetçilik (ulusçuluk), bir sosyal politika ilkesi veya düşünce akımı olarak ulus gerçeğinden hare- ket eder ve ulusa ait olan değerlere sahip çıkma, onları koruma, yaşatma ve yüceltme amacı ile bir ülkü etrafında toplanmayı ifade eder. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Atatürkçü milliyetçilik anlayışını oluşturan en önemli ögelerdir?
A) Irk, coğrafya, dil
B) Kültür, ırk, coğrafya
C) Devlet, dil, ırk
D) Eğitim, dil, kültür
E) Din, tarih, eğitim
5. İnsanlar toplumda karşılıklı etki ve tepki içinde yaşarlar. Bu karşılıklı etki ve tepki sürecine sosyal etkileşim denmektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi sosyal etkileşim biçimlerinden biri değil- dir?
A) Rekabet B) Öğrenme C) Mübadele
D) Çatışma E) Benzeştirme
6. Takım oyunu oynayabilme, site biçiminde ev yapabilme, uçak üretebilme gibi, insanların yetenek ve becerilerini bir araya getirmeleri biçiminde görülen “sosyal etkileşim türü” aşağıdakilerden hangisidir?
A) İş birliği B) Mübadele C) Uyum
D) Uyarlama E) Benzeştirme
7. Toplumsal tabakalaşma; toplumu oluşturan bireylerin yaşam biçimi, servet, siyasal güç, eğitim düzeyi, meslek ve statüye göre hiyerarşik olarak üst üste gelen sınıflar hâlinde sıralanması (farklılaşması)dır. Tabakalaşma sistemlerinden biri olan açık sınıf tabakalaşmasında tabakalar arası geçiş serbesttir. Bu açıklamadan hareketle aşağıdakilerden hangisi “açık sınıf tabakalaşması”-nın özelliklerinden biri olabilir?
A) Kapalı toplumlarda görülür.
B) Toplumsal tabakalar arası geçiş yasalar, gelenekler ve dinî kurallarla yasaklanmıştır. C) Bireylerin doğumla getirdikleri statülerini değiştirmeleri söz konusu değildir.
D) Toplumsal hareketlilik kısmen mümkündür.
E) Sanayileşmiş demokratik toplumlarda görülür.
8. Aynı tabaka içinde kalmak kaydıyla yaşam biçimini, gelirini, statüsünü belirgin olarak değiştirmeden yapılan mesleki hareketliliktir. Bu açıklama aşağıdaki kavramların hangisiyle ilgili olabilir?
A) Coğrafi alanda dikey hareketlilik
B) Sosyal yapıda yatay hareketlilik
C) Tabakalar arasında aşağıdan yukarıya dikey hareketlilik
D) Tabakalar arasında yukarıdan aşağıya dikey hareketlilik
E) Yarı kapalı tabakalaşmadaki sosyal hareketlilik
9. Aşağıdakilerden hangisi gelişmiş toplumların tabakalaşma piramidini doğru ifade etmektedir?
A) Çok sayıda insan, statü ve yaşam biçimi açısından alt tabakada yer almaktadır.
B) Alt tabakaya göre orta kısım daha azdır.
C) Toplumda ayrıcalıkları, yükümlülükleri, yaşayış özellikleri benzer toplumsal sınıflar yoktur.
D) İnsanlar arasında yaşam düzeyi, nüfuz ve saygınlık yönlerinden eşitsizlik görülmez.
E) Yoksul kesimle zengin ve nüfuz sahibi olanların sayısı az olduğu için piramidin alt ve üstü dar fakat ortası şişkindir.
10. Bireylerin tabakalar arasında aşağıdan yukarıya ya da yukarıdan aşağıya doğru yaptığı hareketli- liktir. Aşağıdakilerden hangisi “dikey hareketlilik” için uygun bir örnektir?
A) Elektrik şirketinde çalışan bir kişinin çalıştığı iş yerini değiştirmesi
B) Köydeki tarım işçisinin şehirde fabrika işçisi olması
C) Almanya’dan yurda kesin dönüş yapan işçinin fabrika açması
D) Okuldaki bir müdür yardımcısının müdür olması
E) Maliyede memur olan bir kişinin emekli olması